Great discussion and verses on खण्डपरशुः

A great discussion and some beautiful verses on खण्डपरशुः

All started with a verse in this #SAH by Hari Tirumalai

Reflections on some fundamendal principles of Advaita Vedanta

ॐ श्री गुरुभ्यो नम:

इदं शरीरं कौन्तेय क्षेत्रमित्यभिधीयते । एतद्यो वेत्ति तं प्राहुः क्षेत्रज्ञ इति तद्विदः ॥ १३- १ ॥

क्षेत्रज्ञं चापि मां विद्धि सर्वक्षेत्रेषु भारत । क्षेत्रक्षेत्रज्ञयोर्ज्ञानं यत्तज्ज्ञानं मतं मम ॥ १३- २ ॥

These are reflections on  BG 13.2 based on an explanation given by Swami Parmarthananda on Adi Shankaracharya's commentary. This note is not to give the meaning of the verses or a commentary on the verses, but a reflection on some of the principles on which Advaita Vedanta is based. Knowledge of these principles will help in understand Vedantic texts studied under an Acharya.

One principle is - Any experienced object is different from the experiencer subject.  In other words, I am not what I see. घटदृष्टा घटाद् भिन्न​: l I see the keyboard - I am not this keyboard. The scriptures go on to explain what comes under "Seen" and  "Experienced" and excludes the world outside. Then our bodies are excluded. We intimately "see" it and experience it.  The Veda then goes on to exclude the mind which is the most intimate object. I definitely experience the mind, its thoughts and emotions. Thus, the Veda makes us arrive at the Sakshi - Witness Consciousness Principle which is called Kshetrajna in the thirteenth Chapter of the BG. 

A second principle is – Experienced attributes belong only to experienced objects, never to the experiencer subject. For example, if you experience obesity in a person, the obesity belongs to the person in front! The Shruti goes on to say that when you experience sorrow, fear, raga. dvesha, anger, frustration etc. may you note that you are not sorrowful, angry, fearful etc. and that these belong to the object - mind (which is not you as per the above first rule!).

The next two points are not separate principles but based on the second principle. However, these are being noted as 3 and 4. These should be read together and the examples noted.

The third point to note: An attribute can never be separated from a substance. For example, Tallness cant be separated from Man - the tall man. This means, attributes can never exist separately. This is taken for granted, but is very very useful to note as one's study of the texts goes on.  If you could take out obesity from a person, there would be no need to exercise :) . Therefore tallness attribute, gold color (of gold), cant exist without the substance - man, gold etc.. Similarly, sorrow, happiness belong to the mind (cant exist without the substance - mind)

Fourth: Since substance and attribute cant be separated, the experience of the attribute will always include the experience of the substance also. For example if you see gold colour, you are always experiencing the colour with the substance gold. The the Shruti asks - if you experience sorrow, fear, depression, happiness, don't these belong to an experienced object.?? Can they below to you the experiencer. NO!! The reason is given in the second, third and fourth points. If you talk of any attribute or  quality means firstly , it is a  known quality, emotion, attribute - because you are talking about it. Next, it must belong to a known object because it cant exist independently. So when you talk of feeling fearful, anxious, sad, happy, you are experiencing attributes of the mind - the object whose attributes these are. The Shruti will arrive at the fact - You are ever free. You are ever free. You are not this mind, body which go through all these changes.

Understanding these principles will help one study Vedantic texts.

Om Tat Sat

A Selection of Sanskrit verses composed/shared by twitterati - Part 1

1. Given here are some compositions of twitterati. These are in no particular order and are a mix of humourous ones, verses to ponder on and general ones taking a dig at the events and people around. Even a couple on Philae. 
2. 
   
3. 
   

#SanskritAppreciationHour - 16.12.14 -Devi Mahatmyam - Ch 2, verses 34 to 52

#SanskritAppreciationHour - 16.12.14 -Devi Mahatmyam - Ch 2, verses 34 to 52

By Narayanan Namboodiri

The storified version with all tweets is available here

sat Sri Akal and welcome all to #SanskritAppreciationHour with @PnNamboo Namaste Sir and over to you!
— Rohini Bakshi (@RohiniBakshi) December 16, 2014

धन्यवादः @RohiniBakshi सर्वेभ्यः नमस्काराः । संस्कृतास्वादने स्वागतं च ।
— Narayanan Namboodiri (@PnNamboo) December 16, 2014

देवीमाहात्म्यम् contd...

In the last session, we saw the राजसाविर्भावः of the Goddess. Emerging from the combined glow of the Gods, she roared repeatedly and the terrible sound reverberated through the three worlds. This verse summarizes the impact of the terrible sound.

Verse 34:
चुक्षुभुः सकला लोकाः समुद्राश्च चकम्पिरे । चचाल वसुधा चेलुः सकलाश्च महीधराः ॥

पदच्छेदः चुक्षुभुः सकलाः लोकाः समुद्राः च चकम्पिरे चचाल वसुधा चेलुः सकलाः महीधराः

See many लिट् लकारः verbs in this verse – 4 of them with almost similar meanings.
1. चुक्षुभुः, trembled (बहुवचनम्) 2. चकम्पिरे, trembled, ajitated (बहुवचनम्) 3. चचाल, moved, shook (एकवचनम्) 4. चेलुः, shook (बहुवचनम्)

अतः अन्वये चत्वारि वाक्यानि सन्ति - 4 sentences in अन्वयः and they are simple and straight.

सकलाः लोकाः चुक्षुभुः । All the worlds trembled
समुद्राः चकम्पिरे च । And the (waters of) oceans agitated
वसुधा चचाल । Earth shook. सकलाः महीधराः चेलुः च । And all the mountains shook too.

note the plural form for the adjective, noun and the verb.

Thats 1 verse done.

Of course, Mahishasura is HER target. The demon, also shaken by the mysterious roar and its impact, now enters the scene.

Verse 35:
आः किमेतदिति क्रोधादाभाष्य महिषासुरः । अभ्यधावत तं शब्दमशेषैरसुरैर्वृतः ॥

पदच्छेदः आः किम् एतत् इति क्रोधात् आभाष्य महिषासुरः अभ्यधावत तम् शब्दम् अशेषैः असुरै: वृतः ।

क्रियापदम्
– अभ्यधावत, Ran towards (अभि + अधावत) लङ् लकारः, प्र.पु, ए.व with ल्यबन्तम् – आभाष्य, having said, (shouted)

Complete this clause – Seeing “इति”, we look for the कर्मवाचकम् for आभाष्य
Q - किम् आभाष्य? having said what?
A - “आः एतत् किम्” इति क्रोधात् आभाष्य, Shouting angrily “Ah! what is this”?

अन्वयरचना - कर्तृपदम् – महिषासुरः विशेषणम् – वृतः, surrounded by क्तान्तम्, कर्मण्यर्थे ।

This forms part of adjective clause which we complete now – Q - कैः वृतः? Surronded by whm? A – अशेषैः असुरै वृतः । Surronded by many demons

Start अन्वयः with – महिषासुरः तम् शब्दम् अभ्यधावत । Mahishasura ran towards that (roaring) sound.

As expected, the demon king is now right right onto the spot.

Adding the विशेषणम्, we get – महिषासुरः अशेषैः असुरै वृतः तम् शब्दम् अभ्यधावत । Mahishasura, Surrounded by many demons ran towards that sound.

Add the ल्यबन्तम् cluase to get श्लोकान्वयः – महिषासुरः क्रोधात् “आः एतत् किम्” इति आभाष्य, अशेषैः असुरै वृतः तम् शब्दम् अभ्यधावत ।

अग्रे सराम?

Verses 36,37

स ददर्श ततो देवीं व्याप्तलोकत्रयां त्विषा । पादाक्रान्त्यानतभुवं किरीटोल्लिखिताम्बराम् ॥

क्षोभिताशेषपातालां धनुर्ज्यानिःस्वनेन च । दिशो भुजसहस्रेण समन्तात्व्याप्य संस्थिताम् ॥

These 2 verses form part of a single sentence in अन्वयः The second verse is all adjectives for the कर्मपदम् ।

पदच्छेदः सः ददर्श ततः देवीम् व्याप्तलोकत्रयां त्विषा पादाक्रान्त्यानतभुवं किरीटोल्लिखिताम्बराम् । क्षोभिताशेषपातालाम् धनुर्ज्यानिःस्वनेन च दिशः भुजसहस्रेण समन्तात् व्याप्य संस्थिताम् ।

Repeating the second verse: क्षोभिताशेषपातालां धनुर्ज्यानिःस्वनेन च । दिशो भुजसहस्रेण समन्तात्व्याप्य संस्थिताम् ॥

क्रियापदम् – ददर्श्, Saw - लिट् लकारः, प्र.पु, ए.व कर्तृपदम् – सः, he (महिषासुरः)

Start अन्वयः with – ततः सः देवीं ददर्श । Then he saw the Goddess “देवीम्” इति कर्मपदम् – object

There are many adjectives कर्मपदविशेषणम्s – in द्वितीयाविभक्तिः, स्त्रीलिङ्गे । Many are समस्तपदम्s with क्तान्तम् in them, (कर्मण्यर्थे) Approx meanings given (difficulty in translation) समस्तपदम् is a compound - that has been put/thrown together sam+asta (root 'as')

मननं कुर्वन्तु । पठनम् अनन्तरं मननम् । :) Think over them and try to understand/ appreciate these expressions fully.

Adjectives कर्मपदविशेषणम्s

1. व्याप्तलोकत्रयां, spread into the three worlds – adj clause
Q- कया व्याप्तम्?, spread by what? A - त्विषा व्याप्तलोकत्रयां, she, whose glow has spread into the three worlds

2. पादाक्रान्त्यानतभुवम्, she, by whose footstep, the earth was dipped पाद - foot. आक्रान्त्या - by steeping of (foot). नत - dipped भुवम् - earth
and therefore 2. पादाक्रान्त्यानतभुवम्, (समस्तपदम्) she, by whose footstep, the earth was dipped

3. किरीटोल्लिखिताम्बराम्, she whose crown was touching (literal – writing in) the sky

किरीट - crown, उल्लिखित - writing, touching, अम्बरम्, sky

4. क्षोभिताशेषपातालाम्, trembling the entire Patala, nether world – Adj clause क्षोभित - trembling ,अशेषपातालम् - entire nether world ( kSobhita - shaken, shook, ashesha - all of it without residue - pAtAla -)
Q - केन क्षोभिता? Trembled by what? Or केन क्षोभिताशेषपाताला? Trembling the entire nether world with what?
A - धनुर्ज्यानिःस्वनेन, by the sound of the bow-string
धनुर्ज्या, bow-string, निःस्वन, the sound

5. संस्थिताम्, positioned – Adjective clause

Complete this as - भुजसहस्रेण समन्तात् व्याप्य संस्थिताम्, she who was positioned with thousand hands spread everywhere.

Adding these adjectives/ adj cluses, श्लोकान्वयः will be – ततः सः त्विषा व्याप्तलोकत्रयां, पादाक्रान्त्यानतभुवं, किरीटोल्लिखिताम्बराम् धनुर्ज्यानिःस्वनेन क्षोभिताशेषपातालाम्, भुजसहस्रेण समन्तात् व्याप्य संस्थिताम् देवीं ददर्श ।

That was a long अन्वयवाक्यम् - तत्र बहूनि दिर्घपदानि च ।

He saw HER. And now war starts....

Verse 38:
ततः प्रववृते युद्धं तया देव्या सुरद्विषाम् । सश्त्रास्त्रैर्बहुधा मुक्तैरादीपितदिगन्तरम् ॥

पदच्छेदः ततः प्रववृते युद्धम् तया देव्या सुरद्विषाम् सश्त्रास्त्रैः बहुधा मुक्तैः आदीपितदिगन्तरम् ।

क्रियापदम् – प्रववृते, happened (प्र + ववृते) लिट् लकारः, प्र.पु, ए.व (वृतु धातुः – वर्तते)

कर्तृपदम् – युद्धम्, war विशेषणम् – आदीपितदिगन्तरम् (another long word - दीर्घं पदम् )
आदीपित (आ + दीपित) + दिगन्तरम्, आदीपितदिगन्तरम्, fully brightened in all directions
This is a, adj clause, like many we just saw (with क्तान्त्म् - आदीपितम् in the समस्तपदम्) Complete this clause

Q - कैः आदीपितम्? Or कैः आदीपितदिगन्तरम्? All directions fully brightened by what? A - बहुधा मुक्तैः सश्त्रास्त्रैः आदीपितदिगन्तरम् ।

शश्त्रम् - normal weapon , मन्त्रयुक्तम् शत्रम् - अस्त्रम् -- ब्रह्मास्त्रम्, वरुणस्त्रम्, गरुडस्त्रम् .... etc All directions brightened by Astras and Shastras sent in many ways.

Start अन्वयः with – ततः सुरद्विषाम् तया देव्या (सह) युद्धम् प्रववृते । Then a war took place between the demons and the Goddess.

Add कर्मपदविशेषणम् for श्लोकान्वयः - ततः सुरद्विषाम् तया देव्या (सह) बहुधा मुक्तैः सश्त्रास्त्रैः आदीपितदिगन्तरम् युद्धम् प्रववृते ।

Then war took place between demons and the Goddess in which all directions(sky) was brightened by the different weapons sent by the fighters.

Next many verses, story goes on describing the war with many demon chiefs of Mahishasura and their army (चतुरन्ङसेना) -fighters, chariots, elephants & horses fighting with the Goddess. Remember the Goddess was given a lion provided by Himavan?

Now a bit of सिंहपराक्रमः – the prowess, bold advance, valour of the lion. -The lion creating havoc within the demon’s army.

Verse 52:
सोऽपि क्रुद्धोद्धतसटो देव्या वाहनकेसरी । चचारासुरसैन्येषु वनेष्विव हुताशनः ॥

पदच्छेदः सः अपि क्रुद्धोद्धतसटः देव्याः वाहनकेसरी चचार असुरसैन्येषु वनेषु इव हुताशनः ।

And the verb? क्रियापदम् – चचार, moved about, (ran) लिट् लकारः, प्र.पु, ए.व

कर्तृपदम् – देव्याः वाहनकेसरी, Lion, vehicle of Goddess & विशेषणम्s – सः, क्रुद्धोद्धतसटः, he angry with raised manes

अन्वयरचना – देव्याः वाहनकेसरी, सः अपि क्रुद्धोद्धतसटः चचार । The lion angry with raised manes moved about.

Q – कुत्र चचार?, where A – असुरसैन्येषु चचार, ran through the army of the demons

देव्याः वाहनकेसरी, सः अपि क्रुद्धोद्धतसटः असुरसैन्येषु चचार । The lion angry, with raised manes, moved about running within the demons army

Q – कथम् चचार? This is to take the simile comparing the lions run - See इव, (like) in the verse.

A – वनेषु हुताशनः इव, like fire in the forests. ( हुतम् (what is applied in homa- havan) अश्नाति इति हुताशनः ।)

In summer time, wild fire in the forest spreads quickly within the forest destroying everything. That is the comparison here.

Now श्लोकान्वयः देव्याः वाहनकेसरी, सः अपि क्रुद्धोद्धतसटः वनेषु हुताशनः इव, असुरसैन्येषु चचार ।

The fear and destruction caused by the lion within the enemy forces is indicated by the simile of forest fire. This is called an  अलङ्कारः (उपमा)

#SanskritAppreciationHour - 12.12.14 -Devi Mahatmyam - Ch 2, Vs 9 - 32

#SanskritAppreciationHour - 12.12.14 -Devi Mahatmyam - Ch 2, Vs 9-32 - by Narayanan Namboodiri - 5th session of Devi Mahhatyam

Sat Sri Akal and welcome all to today's session of #SanskritAppreciationHour with our very own @PnNamboo Namaste Sir, and welcome!
— Rohini Bakshi (@RohiniBakshi) December 12, 2014

Hi Everybody! Welcome to todays #SAH Session!!
— Narayanan Namboodiri (@PnNamboo) December 12, 2014

The original complete storified version is here. The text has been copied for Sanskrit students' ease of use.

In the first session we did a few verses from Chapter 2 of देवीमाहात्म्यम् covering the war between Gods and demons led by Mahishasura and their win over the Gods. Mahisha became the lord of the heavens with Gods losing their positions and privileges.

The Devas narrated Mahisha's miseeds to Vishnu and Shva. On hearing this, they become very angry. Continuing from here, we take next verse.

Verse 9:

 ततोऽतिकोपपूर्णस्य चक्रिणो वदनात्ततः ।

निश्चक्राम महत्तेजो ब्रह्मणश्शङ्करस्य च ॥

First, पदच्छेदः ततः अतिकोपपूर्णस्य चक्रिणः वदनात् ततः निश्चक्राम महत् तेजः ब्रह्मणः शङ्करस्य च।

सन्धिः – ततः + अतिकोपपूर्णस्य = ततोऽतिकोपपूर्णस्य, विसर्गसन्धिः, पुर्वरूपसन्धिश्च

क्रियापदम् – निश्चक्राम, Exited, emerged (निस् + चक्राम), लिट्, प्र.पु, ए.व

चक्राम is from the root 'kram' to project, to go over

कर्तृपदम् – तेजः, glow (light) महत्, great इति विशेषणम् - महत् तेजः – great glow, light

Start अन्वयः with - ततः महत् तेजः निश्चक्राम । Then a great glow (light) emerged.

Q – कुतः महत् तेजः निश्चक्राम? from where? A – चक्रिणः वदनात् महत् तेजः निश्चक्राम । Then from Vishnu’s face a great light emerged.

Note - चक्रिणः is षष्ठीविभक्तिः of चक्री, (चक्रिन् शब्दः) One with a चक्रम् (सुदर्शनचक्रम्), Vishnu

Q – कीदृशस्य चक्रिणः? Take the विशषणम् – अतिकोपपूर्णस्य, extremely angry.

ततः अतिकोपपूर्णस्य चक्रिणः वदनात् महत् तेजः निश्चक्राम ।

Then from the extremely angry face of Vishnu, a great light emerged (the light represents his power)

Add these in the अन्वयः (same happens with Brahma & Shiva) ततः ब्रह्मणः शङ्करस्य च (वदनात्), then from Brahma’s and Shankara’s faces.

So far we have – ततः अतिकोपपूर्णस्य चक्रिणः वदनात् ततः ब्रह्मणः शङ्करस्य च (वदनात्), महत् तेजः निश्चक्राम । Then glowing light emerged from the very angry face of Vishnu. This was followed by similar emissions from the faces of Brahma and Shankara.

Verse 10:

 अन्येषां चैव देवानां शक्रादीनां शरीरतः ।

 निर्गतं सुमहत्तेजस्तच्चैक्यं समगच्छत ॥

सन्धिः Name the Sandhis in तच्चैक्यम् ??

तत् + च = तच्च - श्चुत्वसन्धिः तच्च + ऐक्यम् = तच्चैक्यम् – वृद्धिसन्धिः

पदच्छेदः अन्येषाम् च एव देवानाम् शक्रादीनाम् शरीरतः निर्गतम् सुमहत् तेजः तत् च ऐक्यम् समगच्छत

श्लोके वाक्यद्वयमस्ति । 2 sentences here. 1. With निर्गतम्, emerged, (निर् + गतम्) क्तान्तं पदम्, (कर्तरि) used in place of verb past tense

2. समगच्छत, Joined together (सम् + अगच्छत) लङ् लकारः - सम् + अगच्छत (literal would be went). Note – A special usage of गम् धतुः - आत्मनेपदि here with सम् (उपसर्गः).

अन्वयः प्रथमवाक्यम् – Start with, सुमहत् तेजः निर्गतम्, Great light emerged.

Q – कुतः? from where? A – अन्येषां शक्रादीनां देवानां शरीरतः च, also from the bodies of other Gods like Indra

We get the अन्वयः as - अन्येषां शक्रादीनां देवानां शरीरतः च सुमहत् तेजः निर्गतम् ।

Great glowing light emerged from the bodies of all other Gods like Indra also.

(Indra is called शक्र! - शक्नोति दैत्यान् नाशयितुम्)

And now we take अन्वयः द्वितीयवाक्यम् – which is quite simple. तत् समगच्छत च । And that joined together. Here तत् refers to the महत् तेजः (the powerful glowing lights from all the Gods).

श्लोकान्वयः अन्येषां शक्रादीनां देवानां शरीरतः च सुमहत् तेजः निर्गतम् । तत् समगच्छत च ।

All the lights representing the powers of the Gods, joined together forming a huge mountain of light.

And now the राजसाविर्भावः of the Goddess:

Verse 12:

अतुलं तत्र तत्तेजः सर्वदेवशरीरजम् ।

एकस्थं तदभून्नारी व्याप्तलोकत्रयं त्विषा ॥

सन्धिःs in तदभून्नारी

तत् + अभूत् = तदभूत् – जश्त्वसन्धिः तदभूत् (लुङ् लकारः + नारी = तदभून्नारी – अनुनासिकसन्धिः

पदच्छेदः

अतुलम् तत्र तत् तेजः सर्वदेवशरीरजम् एकस्थम् तत् अभूत् नारी व्यप्तलोकत्रयम् त्विषा ।

क्रियापदम् – अभुत्, लुङ् लकारः, प्र.पु, ए.व

कर्तृपदम् – तेजः (तत् तेजः), that light See many adjectives – कर्तृपदविशेषणम्

1. अतुलम्, unique 2. सर्वदेवशरीरजम् , from the bodies of all the Gods 3. एकस्थम्, Joined together; 4. त्विषा व्यप्तलोकत्रयम्, The glow which spread to the three worlds

Start अन्वयः with – तत्र तत् तेजः नारी अभूत् । There, that light became (evolved into) a woman (Goddess)

Adding the adjectives, we get श्लोकन्वयः – तत्र सर्वदेवशरीरजम् एकस्थम् त्विषा व्यप्तलोकत्रयम् अतुलम् तत् तेजः नारी अभूत् ।

(As the Gods watched in surprise,) all the lights joined into a huge glow spreading the whole worlds from which a Goddess emerged.

Note त्विट् इति प्रथमा एकवचनम् । (like ईट्)

Thus, the Goddess in राजसाविर्भावः was unique borne out of the combined powers of all the Gods. They also provide her with their individual weapons and decorations. These are described in detail in many verses (about 20) that follow –We will not be taking these verses, but here is a look at the some of the divine ornaments and weapons given to HER:

सुदर्शनचक्रम् by Vishnu, त्रिशूलम् by Shiva, खड्गः चर्मश्च, sword and shield by lord Yama and हिमवान् providing her सिंहम्, a lion to ride on and like these many many more. We now move on to Verse 32.

Verse 32:

 अन्यैरपि सुरैर्देवी भूषणैरायुधैस्तथा ।

 सम्मानिता ननादोच्चैः साट्टहासं मुहुर्मुहुः ॥

पदच्छेदः अन्यैः अपि सुरैः देवी भूषणैः आयुधैः तथा सम्मानिता ननाद उच्चैः साट्टहासम् मुहुः मुहुः ।

क्रियापदम् – ननाद, sounded, लिट् लकारः, प्र.पु, ए.व

कर्तृपदम् – देवी, goddess & विशेषणम् – सम्मानिता, respected (सम् + मानिता), क्तान्तम्, कर्मण्यर्थे ।

सम्मानिता forms an adjective clause. We will complete this clause first

Like कर्मणिप्रयोगः -- Q – कैः सम्मानिता, respected by whom? A – अन्यैः सुरैः अपि, respected by other Gods also

Q - अन्यैः सुरैः अपि कैः सम्मानिता? Respected by other Gods with what? अन्यैः सुरैः अपि भूषणैः तथा आयुधैः सम्मानिता? Respected by other Gods also with ornaments and weapons.

Start अन्वयः with – देवी मुहुः मुहुः ननाद । The Goddess roared again and again. Q – कथं ननाद? A – साट्टहासम् ननाद । With loud roar (laugh) अट्टहासम् - Heavy laugh or loud laughter

Add the adjective clause to get श्लोकान्वयः – अन्यैः सुरैः अपि भूषणैः तथा आयुधैः सम्मानिता देवि साट्टहासम् मुहुः मुहुः ननाद ।

The Gods worshiped her and provided her with ornaments and weapons. She then roared loudly many times. The terrible roaring sound of her loud laugh reverberated, echoed through the three worlds.